ชะตากรรมอันแสนเศร้าภายใต้ธงไทยไตรรงค์ไม่จำกัดอยู่แต่เฉพาะมนุษย์เท่านั้น หากยังเกิดขึ้นกับ 'ผี' อีกด้วย แต่ผีของ ภู กระดาษ ไม่มีอำนาจเหนือธรรมชาติ ไม่ได้แลบลิ้นปลิ้นตาหลอกคน หรือไม่มีอิทธิฤทธิ์หักคอใคร ซึ่งเอาเข้าจริงก็แทบไม่ต่างจากคนไร้อำนาจที่แม้จะตายกลายเป็นผีไปแล้วก็ยังไม่มีอำนาจอยู่วันยังค่ำ. การเดินทางใน เนรเทศ เปรียบเสมือนประเทศไทยที่ไม่ก้าวหน้าไปไหนเลย โดยทั่วไป งานเขียนประเภทการเดินทางบนท้องถนนหรือ road trip มักเล่าเรื่องของการเดินทาง เรียนรู้ประสบการณ์ และการเติบโต แต่ผมกลับพาหักหลบไปอีกทางเลย การเดินทางของผมไม่ได้พาตัวละครไปไหน ไม่ต่างจากการคมนาคมของประเทศไทย คุณเดินทางกลับบ้านในระยะทางแค่ 400-500 กิโลเมตร แต่ต้องกินระยะเวลาเป็นวันๆ เชียว แล้วการเดินทางในเรื่องนี้ก็กลับไม่ถึงบ้านด้วยซ้ำนะ. งานเขียนของผมเริ่มลงตัวก็ช่วง 2551-2557 แล้ว งานช่วงนั้นจะมีจำนวนเยอะมาก ทั้งกลอนเปล่า รวมเรื่องสั้น หรือนวนิยาย ซึ่งงานกลุ่มนี้กลายเป็นหนังสือเกือบทั้งหมดแล้ว นอกจาก เนรเทศ (2557) กับ 24-7/1 (2563) ยังมีรวมเรื่องสั้น ปกรณัมความปวกเปียก ที่กำลังจะตีพิมพ์กับสำนักพิมพ์ ซอย อีกเล่มหนึ่งด้วยครับ. หนังสือรับรอง เงินเดือน ภาษาอังกฤษ ข้าราชการ. นอกจากตัวละครที่เป็นมนุษย์ เนรเทศ ยังมีตัวละครที่ไม่ใช่มนุษย์อย่างเช่นผี ทำไมจึงต้องเล่าเรื่องที่มีผี. เล่าเรื่องราวของคุณหรือสิ่งที่สนใจผ่านการตั้งกระทู้. ผมอยู่บ้านนอกมาโดยตลอด เรียนโรงเรียนประจำอำเภอ เข้ามหาวิทยาลัยเล็กๆ ที่เพิ่งก่อตั้งในภูมิภาค ไม่เคยเข้าเรียน ณ ศูนย์กลางแหล่งความรู้ของประเทศอย่างกรุงเทพฯ เลย พูดให้ชัดก็คือ เราอยู่ห่างไกลจากความรู้และความเจริญทุกสิ่ง จนไม่อาจเทียบคนในเมืองได้ ที่บ้านนอกไม่มีใครมาชี้ทางสว่างให้คุณ แม้แต่จะค้นคว้าหาข้อมูลด้วยตนเองก็แทบไม่มีแหล่งให้สืบค้น.
ผมเริ่มต้นจากการอ่านหนังสือ ตอนเป็นเด็กผมก็อ่านหนังสือในห้องสมุดโรงเรียน ซึ่งก็จะมีแต่หนังสือภาษาไทย ผมอ่านงานเขียนทุกแนว ตั้งแต่งานแนวซีเรียส โรแมนติก นิยายเล่มละ 5-10 บาท ไปจนถึงการ์ตูน เมื่ออ่านมากเข้าผมก็คิดว่า เออ เขียนแบบนี้เราก็เขียนได้นี่หว่า แต่ตอนนั้นยังเด็กก็เลยไม่รู้ว่า เอาเข้าจริงแล้วมันก็เขียนยากพอสมควร. สิ้นเดือน ภาษาอังกฤษ. เมื่อบทความที่ติดตามอัปเดตจะแจ้งเตือนทันที. โอเคล่ะ เราอยู่ในแผ่นดินเดียวกัน ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับเดียวกัน แต่สำนึกของเราช่างแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง แม้ว่ากรุงเทพฯ พยายามที่จะทำให้ทุกคนมีสำนึกร่วมแบบกรุงเทพฯ เหมือนกันหมดก็ตาม ผมไม่ได้ถอดกรุงเทพฯ ออกจากสมการ แต่อาจเล่าเรื่องผ่านมุมมองที่เป็นอื่น คล้ายกับมุมมองของคนใต้อาณานิคมเสียมากกว่า เพราะผมเองก็มีมุมมองต่อกรุงเทพฯ ว่า เป็นอีกดินแดนหนึ่งที่ห่างไกลจากดินแดนที่ผมอยู่อาศัย. คุณยังไม่ได้ตั้งรหัสผ่านในบัญชีของคุณ.
เอกลักษณ์งานเขียนของ ภู กระดาษ คือการมีเรื่องเล่าซ้อนเรื่องเล่า และการแวะข้างทาง เพื่อพูดถึงประเด็นยิบย่อยอื่นๆ ที่ไม่ใช่เส้นเรื่องหลัก ทำไมจึงเลือกกลวิธีดังกล่าวมาเล่าเรื่อง. ตอนนั้นเขียนเรื่องอะไร. การได้รางวัลเป็นเรื่องดีต่อผมและสำนักพิมพ์แหละ แต่ถ้าหนังสือไปไม่ถึงมือของคนที่อยากจะอ่านมันจริงๆ ผมก็ไม่ภูมิใจ มีคนอ่านแล้วด่ายังจะดีกว่าได้รับรางวัลแต่ไม่มีใครพูดถึงเลย ใครจะด่าก็ด่าไปครับ ผมไม่มีปัญหา เพราะสติปัญญาผมมีเท่านี้จะให้ทำยังไงได้ เดี๋ยวเล่มหน้าค่อยแก้ตัวใหม่ก็เท่านั้นเอง. ผมเปรียบการเขียนและการเดินทางเหมือนการใช้ชีวิต อย่างวันนี้เป็นวันอาทิตย์ที่คุณตื่นนอนแล้วก้าวเท้าออกจากบ้าน คุณแทบไม่รู้เลยว่าต้องพบเจออะไรบ้างใช่ไหม คุณอาจแค่อยากไปหาของอร่อยๆ กิน แต่ดันเสือกโดนรถชนเสียก่อน ซึ่งไม่ใช่สิ่งที่คาดคิดเอาไว้เลย. หนังสือรับรองการทํางาน ภาษาอังกฤษ. ทุกคนย่อมรู้ว่า บั้นปลายหรือจุดหมายของชีวิตคือความสุข แต่เราต้องเดินทางอย่างทุกข์ทรมานผ่านหนทางอันขรุขระและยาวไกล โดยที่ไม่รู้ด้วยซ้ำว่าจะไปถึงหรือเปล่า นี่คือสังคมของคนไร้อำนาจ ซึ่งไม่มีทางจะรู้ได้เลยว่า ความสุขในชีวิตคืออะไร พวกเขาไม่เข้าใจสภาวะของการพ้นจากความทุกข์หรอก ไม่รู้จักแม้กระทั่งความสะดวกสบายในชีวิตประจำวัน ตราบใดก็ตามที่เวลาของประเทศไทยยังหมุนวนอยู่ภายใต้อุ้งมือของเผด็จการทั้งทางการเมืองและทางเศรษฐกิจอยู่แต่เพียงเท่านี้. จะพูดไงดีล่ะ การได้ทุนแปลเป็นเรื่องที่ดีแหละ เพราะจะทำให้งานเขียนได้รับการตีพิมพ์ออกไปเป็นภาษาอื่นๆ บ้าง แต่เรียนตามตรงว่าผมไม่ได้ดำเนินการขอทุนเองหรอก ตอนเซ็นสัญญากับสำนักพิมพ์เมื่อต้นปีที่ผ่านมา เขาก็บอกแหละว่า ลิขสิทธิ์ที่เขาซื้อมาอยากเอาไปแปลเป็นภาษาอังกฤษ ทางสำนักพิมพ์จะดำเนินการเองทั้งหมด ผมก็โอเคแหละ เป็นเรื่องดีเสียอีกที่สำนักพิมพ์ได้รับทุน เพราะจะช่วยแบ่งเบาภาระต้นทุนค่าแปลของเขาได้เยอะครับ ผมไม่ได้เสียหายอะไร. ผมว่ามันไม่ใช่อุปสรรคในการเขียนหนังสือ แต่กลับส่งเสริมให้ผมมีความรับผิดชอบและมีวินัยในการทำงานด้วยซ้ำ ผมอาจจะชอบแบบนี้มากกว่า มันทำให้ผมมีตารางเวลาที่ชัดเจนและบีบบังคับให้มีวินัยในการเขียน มิฉะนั้นผมก็คงจะเขียนไม่จบหรอกครับ เพราะยังต้องทำงานไปด้วย. ขอให้สนุกกับการอ่านบทความนะครับ. ทราบว่าคุณภู กระดาษ ทำงานประจำเป็นเกษตรกรในฟาร์มแห่งหนึ่ง แล้วมันเป็นอุปสรรคต่อการเขียนหนังสือไหม หรือกลับจะเป็นข้อดีด้วยซ้ำ เพราะทำให้ได้เจอชีวิตในแง่มุมอื่นๆ และหยิบจับมาเป็นวัตถุดิบในการเขียน. อย่างหนึ่งเลยก็คือ เป็นการบ่อนเซาะภาษาไทยกลาง ซึ่งปกคลุมเรามาตลอดชีวิต พูดง่ายๆ คือการพยายามทำให้ผู้ใช้ภาษาไทยกลางง่อยเปลี้ยเสียขา และยังพยายามสื่อว่า ในประเทศไทยยังมีคนพูดภาษาแบบอื่นอยู่นะ ทำไมพวกคุณไม่รู้ล่ะ แต่มันไม่ใช่ความผิดของพวกคุณหรอก เพราะภาษาเป็นวิธีการหนึ่งที่ชนชั้นนำไทยใช้กล่อมเกลาคุณมาโดยตลอดต่างหาก. เส้นเรื่องหลักของนิยาย เนรเทศ เป็นการเดินทางกลับบ้านของตัวละคร ซึ่งกินเวลาชีวิตและการทำงานอย่างยาวนาน แน่นอนล่ะว่ามันสะท้อนให้เราย้อนคิดถึงระบบคมนาคมของประเทศไทย แต่การเลือกใช้ 'การเดินทาง' มาเล่าเรื่องยังมีนัยอื่นใดอีกไหม.
ถ้าถามว่าถอดกรุงเทพฯ ออกเลยไหม ผมไม่ได้ถอด กรุงเทพฯ ยังเป็นตัวดูดทรัพยากรและแรงงานของประเทศไปใช้งานแต่เพียงผู้เดียว โดยมีเมืองบริวารแค่ไม่กี่เมือง แล้วในเรื่องนี้ ผมจงใจให้เกิดขึ้นในภาคตะวันออกอย่างชลบุรีหรือระยองเป็นหลัก เพื่อจะบอกว่าประเทศไทยมันก็พัฒนากันอยู่แค่นี้แหละ. ในบริบทประเทศไทย ไม่แน่ใจว่าเราจะเขียนในทุกสิ่งที่อยากเขียนได้หรือเปล่า เพราะบางทีเมื่องานเขียนของเราไปแตะบางเรื่องเข้าก็อาจจะโดนเนรเทศออกนอกประเทศได้นะครับ. เวลาในประเทศไทย ไม่ต่างกับเวลาที่ปรากฏในตำนานปรัมปรา เพราะมันไม่เคยมีที่สิ้นสุด ซ้ำซาก และวนเวียน เราจึงมีการรัฐประหารซ้ำๆ และการปกครองด้วยเผด็จการอยู่ตลอดเวลา ไม่ว่าจะในทางการเมืองหรือทางเศรษฐกิจ ประเทศไทยจ่อมจมอยู่กับสิ่งเหล่านี้ ไม่ไปไหนเลย เดินหน้าก็ไม่ได้ ถอยหลังก็ไม่ได้ ชีวิตของคนไทยก็เหมือนกับครอบครัวตัวละครเหล่านี้แหละ เพราะไม่รู้จะไปถึงจุดหมายได้หรือเปล่า. อย่างที่ผมพูดไปตั้งแต่ต้นว่า การทำงานประจำพร้อมๆ ไปกับการเขียนหนังสือ ทำให้ผมไม่ต้องกังวลกับหลายๆ เรื่องในชีวิตที่นักเขียนคนอื่นต้องพบเจอ ผมจึงยิ่งเน้นความสนุก หากหมดสนุกผมก็ไม่เขียน ผมไม่เคยคิดว่าต้องได้รับคำชม มีชื่อเสียง หรือประสบความสำเร็จขนาดนั้น เพราะอย่าลืมว่าผมไม่ได้เป็นคนกำหนดเรื่องพวกนี้ ผมทำได้แค่เขียนแล้วก็สนุกกับมัน เท่านั้นก็ถือว่าตนเองประสบความสำเร็จแล้ว. แล้วตอนนี้เขียนผลงานเรื่องอะไรอยู่บ้างไหม. ประเด็นถัดมาก็คือ การทำงานทำให้ผมได้พบปะและพบเห็นชีวิตคนมากหน้าหลายตา ได้สัมผัสความคิดบางประการของบางคน ซึ่งเราไม่เคยคิดในทำนองนั้นมาก่อน ตลอดจนทำให้เห็นว่า ชีวิตของเราในบางแง่กลับแทบไม่ต่างกันเลย เพราะเวียนว่ายอยู่ในระบอบเดียวกัน ผมจึงเก็บเล็กผสมน้อยมาพัฒนาเป็นคาแรกเตอร์ของตัวละครต่างๆ ในงานเขียนของผม แต่สิ่งสำคัญที่สุดเหนืออื่นใด การทำงานประจำทำให้ผมมีอิสระในการคิด การเขียน และการจินตนาการ. ใครก็ตามที่คิดจะเป็นนักเขียน ขอให้คุณมีความสุขกับมัน เรื่องของคุณอาจไม่สนุกก็ช่างเถอะ แต่ขณะที่ลงมือเขียนขอให้มันสร้างความสุขแก่คุณ ในทางกลับกัน ถึงแม้เรื่องที่เขียนจะสนุกตายห่าเลย แต่ถ้าคุณเขียนไปทุกข์ทรมานไป ผมก็ไม่คิดว่าควรทำนะ ไม่ได้จะฝากอะไรหรอก แต่ถ้ามันสนุกก็ทำไป อย่าให้ใครมาขีดเส้น มาจำกัด หรือห้ามคุณเลย. ในทางตรงข้าม การมีงานประจำทำให้ผมไม่ต้องกังวลเรื่องต่างๆ ที่คนเขียนหนังสือขายยากๆ แนวนี้ต้องเผชิญ ผมจึงเขียนเพื่อตอบสนองความอยากรู้อยากเห็นของผมเองก็เท่านั้น ถ้าได้เงินก็ดี แต่ถ้าขายไม่ออกก็ไม่เห็นจะเป็นไร เพราะเราได้ทำในสิ่งที่อยากจะทำแล้ว. ผมคงไม่ฝากฝังหรือมีเคล็ดลับอะไรมอบให้หรอก ถ้าทำแล้วสนุกก็ลงมือเลย สำหรับผม การเขียนหนังสือคือความสนุก เพราะเป็นการปลดปล่อยอารมณ์ความรู้สึกออกมาท่ามกลางสภาพสังคมไทยที่ย่ำแย่มาโดยตลอดและในอนาคตก็คงจะยังไม่ดีขึ้นนัก ใครอยากเขียนก็เขียนเถอะ จะเขียนอะไรก็ได้ จะหลุดโลกมากๆ ก็ไม่เห็นเป็นอะไร ไม่จำเป็นต้องเขียนในสไตล์ผมหรือนักเขียนคนอื่นๆ ก็ได้ ขอแค่ให้มันสร้างความสนุกและผ่อนคลายกับคุณได้ ไม่ต้องกลัวว่าจะไม่มีคนอ่าน อย่างน้อยๆ ตอนคุณส่งสำนักพิมพ์ ก็ยังมีบรรณาธิการคอยอ่านงานให้คุณ มันก็คุ้มค่าแล้วนะ. บางคำหรือบางตอนผมปล่อยเลยนะ คุณอ่านไม่รู้เรื่องไม่เป็นไรหรอก เพราะคนเขียนดันนึกถึงสิ่งที่ชอบสักอย่างหนึ่งในภาษาของมันก็เลยเขียนออกมาแบบนั้น ซึ่งอาจจะไม่มีความหมายห่าอะไรเลย ผู้อ่านไม่ต้องไปกังวลถึงขนาดอ่านแล้วต้องตีความหมายทุกตัวอักษรก็ได้ คุณข้ามไปเถอะ แต่จงรับรู้ว่ามีความเป็นอื่นในสังคมบ้างจะดีกว่า.
ตอนนี้ยังไม่มีคำขอเป็นเพื่อน. ปัจจัยเหล่านี้ผลักดันให้ผมเริ่มศึกษาค้นคว้าและอ่านมากขึ้น เพื่อพัฒนาการเขียนของตน ซึ่งกว่าที่ผมจะพอเริ่มรู้อะไรบ้างก็น่าจะเป็นช่วงเรียนมหาวิทยาลัยแล้ว เราเริ่มรู้จักสกุลหรือประเภททางวรรณกรรมเยอะขึ้น เช่น เรื่องแต่ง งานวิชาการ สารคดี วรรณกรรมทดลอง วรรณกรรมเพื่อชีวิต หรือเรื่องโรแมนติก แต่ก็ไม่มากไปกว่าสิ่งที่เด็กบ้านนอกคนหนึ่งจะรู้ได้. ผมคิดเสมอว่า เราสามารถเขียนได้ทุกเรื่อง เพียงแต่ต้องอาศัยกลวิธีการเขียนสักหน่อย ซึ่งผมถือเป็นความท้าทายนะ พูดง่ายๆ ผมเองก็กลัวโดนจับ กลัวอำนาจมืด แต่ถ้าไม่เขียนอะไรออกมาเลย มันก็ขัดใจเรา ดังนั้นสถานการณ์แบบนี้มันก็บีบให้เราต้องหาทางออกเพื่อเขียนในสิ่งที่อยากเขียน โดยไม่ถูกจับหรือถูกเนรเทศไปเสียก่อน. ไม่ใช่แค่เรื่องการเมืองเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงเรื่องจริง เรื่องแต่ง เรื่องโป๊ หรือเรื่องไร้สาระอื่นใดก็ตาม หากคุณคิดว่าจำเป็นต้องเขียน คุณก็ต้องรับผิดชอบต่อสิ่งที่ตนเองเขียน ซึ่งเป็นเรื่องปกติของโลกเสรีประชาธิปไตย คุณมีเสรีภาพในการเขียน คุณก็ต้องรับผิดชอบในสิ่งที่ได้ทำลงไปด้วย เพียงแต่เราอยู่ในประเทศที่มีอำนาจมืด ก็เท่านั้น. ตอนนี้ยังไม่มีการแจ้งเตือน. อีกประเด็นคือ การใช้คำศัพท์หรือไวยากรณ์ที่ไม่ใช่ภาษาไทยมาตรฐาน กล่าวคือมีคำลาวและจัดเรียงประโยคที่แปลกหูแปลกตาจนแทบจะไม่ใช่คำพูดของคนไทยกลางเลย เรื่องนี้มีนัยสำคัญอะไร. มีเพื่อนๆ เล่น อีกเยอะเลย ลองไปดูกันเถอะ.
ผมคิดว่าปัจจุบันนี้ คนไทยรู้หมดแล้วว่าอะไรเป็นอะไร ย้อนหลังไปไม่ไกลมากแค่ 10 กว่าปีก่อน คนยังแทบแยกแยะไม่ได้เลยว่า อะไรคือปัญหาของประเทศไทย ดังนั้นเราก็ต้องคิดว่าเมื่ออยู่ในสถานการณ์แบบนี้ อยู่ในประเทศนี้ แล้วอยากเขียนถึงบางเรื่องมากๆ เราจะต้องทำอย่างไรจึงจะเขียนออกมาได้ มันท้าทายสมองและสติปัญญาของเรามากๆ. จากที่คุยกันมา สำหรับภู กระดาษ การเขียนหนังสือไม่เชิงว่าเป็นวินัยที่จะต้องทำเป๊ะๆ ตลอดเวลา แต่เปรียบเหมือนการใช้ชีวิตที่พร้อมเมื่อไหร่ก็ลงมือทำ ไม่ต่างจากการดูหนังหรือออกกำลังกาย. อันที่จริง ผมตั้งคำถามกลับเหมือนกันว่า การที่ผมเขียนด้วยตัวอักษรไทยทุกคำ แต่คนอ่านกลับไม่เข้าใจเลย มันสะท้อนให้เห็นว่า การรับรู้ว่ามีคนอื่นอยู่ร่วมสังคมไทยมันน้อยเกินไปหรือเปล่า สังคมไทยแทบไม่รับรู้ว่ามีคนชาติพันธุ์อื่นหรือพูดภาษาอื่นอยู่ร่วมกับเขาอย่างเสมอหน้าและเป็นคนเหมือนๆ กันกับเขา ผมพูดในระดับคนธรรมดาสามัญนะครับ. เพราะฉะนั้นไม่แปลกหรอกที่ระหว่างทางของการอ่านเรื่องเล่าต่างๆ คุณจะพบเจออะไรอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องหรือไม่เกี่ยวข้องก็ได้ บางคนอาจไม่เห็นด้วยและมองว่าผมคิดผิด แต่ผมเลือกที่จะทำเช่นนั้น ผมจะเล่าสิ่งที่ไม่เกี่ยวกับเรื่องนี้เลยก็ได้ แต่เชื่อเถอะว่าสุดท้ายเกี่ยวพันกันหมดแหละ เพราะจิตใต้สำนึกในระหว่างเขียนจะพาผมวกกลับมาเอง แน่นอนว่างานเขียนมีจุดหมายปลายทาง แต่ผมก็อยากเขียนสิ่งที่ต้องพบเจอในระหว่างทางด้วย. มีเรื่อง หลง เรื่องหนึ่งแน่ๆ อีกชิ้นหนึ่งเป็นเรื่องสั้นชื่อ ยึด: เรื่องราวย่นย่อของเรื่องราวยืดยาวเรื่องหนึ่ง (2550) แล้วก็มีนิยายเรื่องหนึ่งที่ยังเขียนไม่จบ ต้องบอกว่าช่วงนั้นผมเขียนอะไรไม่ได้เยอะหรอกครับ เพราะเป็นช่วงที่เราฝึกเขียนด้วยหลังจากเขียนอะไรเป็นชิ้นเป็นอันไม่ได้มาก่อน ผมเขียนแล้วก็ขยำทิ้งอยู่อย่างนั้น เขียนไว้ 30 เรื่อง แต่เอามาใช้ได้เพียงเรื่องเดียวเท่านั้น.
ใช่ๆ แบบนั้นแหละถูกแล้ว การเขียนไม่ใช่วินัยที่จะบีบบังคับให้คุณต้องทำทุกวัน แต่เมื่อใดก็ตามที่เริ่มลงมือเขียน ผมก็จะต้องทำตัวให้มีวินัยบ้างเหมือนกัน แต่ผมไม่ได้เปลี่ยนตนเองเป็นหุ่นยนต์ที่ต้องเขียนงานทุกวันอะไรแบบนั้น (หัวเราะ). WAY ถือโอกาสพูดคุยกับ ภู กระดาษ ผู้ยืนยันถึงเสรีภาพในการแสดงออกของนักเขียนที่แม้จะต้องเผชิญหน้าอำนาจมืดของระบอบเผด็จการ แต่หน้าที่ของคนในโลกวรรณกรรมคือ การลงมือเขียนและถ่ายทอดสิ่งเหล่านั้นออกมาอย่างสัตย์จริงด้วยเครื่องมือของภาษาและตัวอักษร. ดังนั้น พอมีอะไรแปลกๆ ขึ้นมาในประเทศไทย จึงกลายเป็นเรื่องที่ exotic เสียอย่างนั้น เหมือนฝรั่งมาเจอผู้คนและสิ่งแวดล้อมของไทยที่แปลกแตกต่างจากบ้านเมืองเขา โอ้โห มันแปลกดีนะ ก็ตื่นเต้นจนอยากอนุรักษ์เอาไว้ จะได้มาเที่ยมชมอีก ไปเจอสัตว์แปลกๆ ก็จะจับใส่กรงเอาไว้ให้คนมาดู ไม่ต่างจากเมื่อมีคนเห็นว่าผมเขียนคำลาวลงไปในหนังสือไทย โอ้โห ช่างแปลกใหม่เสียจริง ก็จะมาตื่นเต้นอะไรกับผมเหมือนอย่างที่อยากอนุรักษ์งาน 'ลุงคำพูน' (คำพูน บุญทวี) เอาไว้. เนรเทศ เพิ่งได้รับรางวัล 'English Pen Award' ซึ่งมอบทุนในการแปลแก่หนังสือต่างๆ ทั่วโลก รางวัลนี้มีนัยสำคัญอะไรต่อ ภู กระดาษ ไหม.
ดังนั้นในวัย 18-20 ปี ที่ผมเริ่มหัดเขียนก๊อกๆ แก๊กๆ ก็ต้องพบว่า มันเขียนไม่ได้เลย เรามีสติปัญญาเพียงน้อยนิดอยู่แล้ว โครงสร้างยังไม่เอื้ออำนวยอีก ผมเขียนเรื่องสั้น 2 เรื่อง หลังเรียนจบแล้วลองส่งไปให้นิตยสาร แต่หลังจากนั้นก็เลิกเขียนยาวเลย ผมไปเป็นทหาร ไปทำงานหาเลี้ยงชีพ แต่ก็ยังคงอ่านหนังสือและค้นคว้าหาความรู้อยู่เสมอ คือผมชอบสะสมหนังสือด้วยน่ะครับ. แต่นี่เป็นเรื่องที่ผิดใช่ไหมครับ ผิดหลักสิทธิเสรีภาพและสิทธิมนุษยชน เพียงแต่ประเทศนี้มันเป็นแบบนี้ มีกฎหมายปิดปาก มีมาตรา 112 มีหน่วยงานความมั่นคงต่างๆ คอยห้ามปรามไม่ให้เราพูดถึงบางสิ่งบางอย่างที่อาจกระทบต่อพวกเขา ซึ่งมีอำนาจแทบทุกอย่างทั้งอำนาจกฎหมายและอำนาจมืด. 'ภู กระดาษ' คือนามปากกาของ ถนัด ธรรมแก้ว นักเขียนจากอำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ เจ้าของผลงานเขียน ไม่ปรากฏ (2556) ดั่งเรือนร่างไร้องคาพยพ (2558) ชั่วโมงก่อนพิธีสวนสนาม (2559) 24-7/1 (2563) และโดยเฉพาะนวนิยาย เนรเทศ (2557) ที่เพิ่งได้รับรางวัล 'English PEN Awards' หรือทุนแปลเป็นภาษาอังกฤษที่มอบให้แก่นักเขียนจากประเทศต่างๆ 19 ประเทศทั่วโลก.